Passport Sevaवपासपोर्ट हा प्रत्येक व्यक्तीसाठी एक महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे, जो त्याला आंतरराष्ट्रीय प्रवासासाठी इतर देशांमध्ये प्रवेश देतो. Indian passport भारतीय नागरिकतेचा प्रमाणपत्र आहे आणि तो तुम्हाला इतर देशांमध्ये प्रवास करण्याची परवानगी देतो. पासपोर्ट तुमच्या ओळखीचा आणि राष्ट्रीयतेचा प्रमाणपत्र असतो आणि त्यात तुमच्या व्यक्तिगत माहितीचा समावेश असतो, जसे की नाव, जन्मतारीख, लिंग, राष्ट्रीयता, पासपोर्ट क्रमांक, इत्यादी.
पासपोर्टचे प्रकार (Types of Passports)
पासपोर्टचे प्रकार मुख्यत: चार असतात, आणि प्रत्येक प्रकाराचा वापर विविध परिस्थितींमध्ये होतो:
- सामान्य पासपोर्ट (Blue Passport):
हा सर्व सामान्य नागरिकांसाठी असतो. हा पासपोर्ट तुम्हाला भारतातून इतर देशांमध्ये प्रवास करण्याची परवानगी देतो. - डिप्लोमॅटिक पासपोर्ट (Red Passport):
हा पासपोर्ट विशेष सरकारी अधिकारी, दूतावास कर्मचारी, परराष्ट्र विभागाचे अधिकारी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांसाठी असतो. - ऑफिशियल पासपोर्ट (Green Passport):
हा पासपोर्ट सरकारी कर्मचारी आणि अधिकृत व्यक्तींना दिला जातो. हे व्यक्ती सरकारी कामासाठी इतर देशांमध्ये प्रवास करतात. - विद्यार्थी पासपोर्ट (Black Passport):
विद्यार्थी पासपोर्ट विशेषतः विद्यार्थ्यांसाठी असतो, जे शैक्षणिक उद्देशांसाठी विदेशात जातात.
पासपोर्ट नूतनीकरण (Passport Renewal)
तुम्हाला पासपोर्ट नूतनीकरण आवश्यक असल्यास, हे एक सोपे आणि समजायला सोपे प्रक्रिया आहे. जर तुमचा पासपोर्ट त्याच्या वैधतेच्या कालावधीत समाप्त होण्याच्या जवळ असेल, तर तुम्हाला पासपोर्ट नूतनीकरण प्रक्रियेत सामील होण्याची आवश्यकता आहे.
पासपोर्ट नूतनीकरण प्रक्रिया (Passport Renewal Process)
- ऑनलाइन अर्ज (Online Application):
तुम्ही पासपोर्ट नूतनीकरणासाठी ऑनलाइन अर्ज भरू शकता. पासपोर्ट सेवा वेबसाइट वर जाऊन, तुम्हाला ‘पासपोर्ट नूतनीकरण’ पर्याय निवडावा लागेल. - आवश्यक कागदपत्रे (Required Documents):
पासपोर्ट नूतनीकरणासाठी काही आवश्यक कागदपत्रांची आवश्यकता आहे. त्यात:- विद्यमान पासपोर्टची कॉपी
- नवीन फोटो (पासपोर्ट फोटो साईझ)
- पत्ता पुरावा (जसे की Aadhaar Card किंवा Electricity Bill)
- जन्मतारीख पुरावा
- पोलिसी व्हेरिफिकेशन (Police Verification):
पासपोर्ट नूतनीकरण करताना पोलिसी व्हेरिफिकेशन प्रक्रिया देखील करावी लागते. तुम्ही नवीन पासपोर्ट अर्ज करत असताना तुम्हाला पोलिसी व्हेरिफिकेशन कागदपत्रे सबमिट करावी लागतात. - अर्ज शुल्क (Application Fee):
पासपोर्ट नूतनीकरणाचे शुल्क सुमारे ₹1,500 ते ₹3,500 असते, ज्यावर नवा पासपोर्ट प्रामुख्याने त्याच्या प्रकारावर अवलंबून असतो.
पासपोर्ट सेवा (Passport Seva)
पासपोर्ट सेवा भारतीय नागरिकांना पासपोर्ट संबंधित सर्व सेवा पुरवते. पासपोर्ट अर्ज, नूतनीकरण, स्थायिकतेची स्थिती, वयाची स्थिती, इ. सर्व प्रकारच्या सेवांसाठी भारत सरकारने एक पासपोर्ट सेवा पोर्टल (Passport Seva Portal) तयार केले आहे.
पासपोर्ट सेवा अॅप (Passport Seva App)
पासपोर्ट अर्ज, नूतनीकरण, आणि अर्ज स्थिती तपासण्यासाठी तुम्ही mPassport Seva अॅप डाउनलोड करू शकता. हे अॅप Android आणि iOS दोन्ही साठी उपलब्ध आहे. यामध्ये तुम्हाला अर्ज भरताना, आवश्यक कागदपत्रांची निवड, नियुक्तीची वेळ, आणि अर्ज स्थिती तपासण्यासाठी सर्व फिचर्स मिळतील.
पासपोर्ट सेवा केंद्र (Passport Seva Kendra)
तुम्ही तुमच्या नजदीकी पासपोर्ट सेवा केंद्र (PSK) मध्ये जाऊन पासपोर्ट अर्जाची प्रक्रिया पूर्ण करू शकता. PSK मध्ये तुम्हाला तुमच्या कागदपत्रांची पडताळणी केली जाईल, आणि तुम्हाला साक्षात्कारासाठी नियुक्ती मिळविण्यासाठी मार्गदर्शन केले जाईल.
पासपोर्ट शुल्क (Passport Fees)
पासपोर्ट अर्ज शुल्क विविध घटकांवर आधारित असतात, जे पुढीलप्रमाणे:
| प्रकार | शुल्क |
|---|---|
| सामान्य पासपोर्ट (10 वर्षे वैधता) | ₹1,500 |
| सामान्य पासपोर्ट (5 वर्षे वैधता) | ₹1,000 |
| डिप्लोमॅटिक पासपोर्ट | ₹5,000 |
| अर्ज शुल्क (नूतनीकरणासाठी) | ₹1,500-₹3,500 |
| पासपोर्ट सेवा शुल्क | ₹100 – ₹500 |
टीप: शुल्क मुद्रांक, पोलिसी व्हेरिफिकेशन शुल्क, इत्यादी भिन्न असू शकतात.
पासपोर्ट फोटो साईझ (Passport Photo Size)
पासपोर्ट अर्जामध्ये फोटोचा आकार खूप महत्त्वाचा आहे. फोटो साईझ योग्य नसेल तर अर्ज नाकारला जाऊ शकतो. पासपोर्ट फोटो साठी खालील नियम पालन करा:
- आकार (Size):
फोटो 2 इंच × 2 इंच (51 मिमी x 51 मिमी). - पृष्ठभूमी:
फोटोला पांढर्या किंवा हलक्या रंगाच्या पृष्ठभूमीवर काढले जावे. - चेहरा:
चेहरा क्लीयर आणि चेहऱ्याचा पूर्ण दृश्य असावा. चेहरा फोकस मध्ये असावा आणि त्यात चष्मा किंवा हेडगियर असू नये, सोडून धार्मिक कारणांसाठी. - फोटो काढण्याचे मार्गदर्शन:
फोटो काढताना, योग्य प्रकाश व्यवस्था असावी, आणि चेहऱ्यावर कोणताही आच्छादन नको.
पासपोर्ट अर्ज स्थिती कशी तपासावी? (How to Check Passport Application Status?)
तुम्ही पासपोर्ट अर्ज केला आहे, पण तुमच्याकडे अद्याप पासपोर्ट आलेला नाही? तुमची Passport Application Status तपासण्यासाठी तुम्ही ऑनलाइन आणि ऑफलाइन पद्धतींचा वापर करू शकता.
1. ऑनलाइन पासपोर्ट अर्ज स्थिती तपासणे (Checking Passport Status Online)
तुम्ही तुमचा पासपोर्ट अर्ज स्थिती ऑनलाइन तपासू इच्छिता, तर खालील पद्धतीचा वापर करा:
| स्टेप | क्रिया |
|---|---|
| स्टेप 1 | पासपोर्ट सेवा वेबसाइट वर जा आणि “Track Application Status” या टॅबवर क्लिक करा. |
| स्टेप 2 | तुम्ही “Track Application Status” पृष्ठावर रिडिरेक्ट होईल. |
| स्टेप 3 | येथे, तुमचा अर्ज प्रकार निवडा, 15-अंकी फाइल क्रमांक आणि जन्मतारीख टाका. “Track Status” वर क्लिक करा. |
निष्कर्ष (Conclusion)
पासपोर्ट अर्जाची स्थिती तपासणे सोपे आहे, आणि तुम्ही विविध पद्धती वापरून याला ट्रॅक करू शकता. तुम्हाला पासपोर्ट नूतनीकरणासाठी आणि नवीन पासपोर्टसाठी अर्ज करताना आवश्यक असलेली सर्व माहिती समजून घेऊन तुमचा अर्ज पूर्ण करा.