Inactivated Polio Vaccine लस घेतली नाही तर काय होऊ शकतं? अनेक पालक करतायत ही मोठी चूक! 2025

.

IPV म्हणजे काय? (What is IPV?)

IPV म्हणजे Inactivated Polio Vaccine, जी पोलिओ या गंभीर संसर्गजन्य आजारापासून संरक्षण देते. ही लस मृत विषाणूंच्या स्वरूपात दिली जाते आणि ती शरीरात इम्युनिटी (Immunity) निर्माण करून पोलिओपासून वाचवते.

IPV ही WHO आणि भारत सरकारने मान्य केलेली लस आहे आणि ती नवजात बाळांना 6, 10, आणि 14 आठवड्यांनंतर दिली जाते, याशिवाय बूस्टर डोसदेखील असतो.

पालक IPV लस का चुकवतात?

खालील कारणांमुळे अनेक पालक IPV लस घेण्याकडे दुर्लक्ष करतात:

• लसीबाबत योग्य माहितीचा अभाव
• केवळ OPV (Oral Polio Vaccine) पुरेशी आहे असे समजणे
• लस दिल्यानंतर ताप, अशक्तपणा अशा लक्षणांमुळे घाबरणे
• कोविडनंतर लसींबद्दल शंका निर्माण होणे
• आरोग्य केंद्रांवरील गोंधळ आणि वेळेचा अभाव

Inactivated Polio Vaccine लस न घेतल्यास काय धोके आहेत?

1. पोलिओचा धोका वाढतो

IPV न घेतल्यास मुलांमध्ये पोलिओचा धोका वाढतो. हे एक अंग विकृती करणारे, कायमस्वरूपी अपंगत्व देणारे आजार आहे. शरीराचे काही भाग कायमचे बधीर होतात.

🔗 WHO च्या अहवालानुसार, पोलिओचा संसर्ग एकदा झाला की, त्यावर इलाज नाही – फक्त प्रतिबंधच उपाय आहे.

2. ‘Silent transmission’ ची शक्यता

IPV घेतलेले मूल संक्रमित न होता देखील पोलिओ विषाणू वाहक होऊ शकते आणि इतरांना संसर्ग होऊ शकतो. जर संपूर्ण समाज लसीकरणात मागे राहिला, तर community transmission चा धोका संभवतो.

3. OPV अपुरं पडू शकतं

केवळ तोंडाने दिली जाणारी OPV लस पूर्ण संरक्षण देत नाही. Inactivated Polio Vaccine आणि Oral Polio Vaccine या दोन्ही लशींचा complementary effect आहे. त्यामुळे IPV न घेणं म्हणजे आपल्या मुलाला अर्धवट संरक्षण देणं होय.

IPV आणि OPV फरक काय?

तज्ज्ञ काय सांगतात?

Inactivated Polio Vaccine (IPV) ही लस दिली नाही, तर पोलिओचा धोका कायम राहतो. केवळ OPV वर अवलंबून राहणे चुकीचे आहे. मुलांचे भविष्य सुरक्षित ठेवण्यासाठी दोन्ही लसी घ्या.”

भारतातील IPV लसीकरण धोरण

• 2015 पासून भारतात IPV लस राष्ट्रीय लसीकरण योजनेत समाविष्ट आहे.
• सरकारी आरोग्य केंद्रांमध्ये IPV लस मोफत दिली जाते.
• IPV + OPV एकत्रित घेतल्याने शंभर टक्के सुरक्षितता मिळते.

🔗 Health Ministry India – Immunization Details

IPV लस न घेतल्याने उद्भवलेले काही प्रसंग

केस स्टडी: बिहारचा उदासवाणा अनुभव

2017 मध्ये बिहारच्या एका जिल्ह्यात IPV लस न दिलेल्या काही बाळांमध्ये पोलिओची लक्षणं दिसून आली. OPV घेतलेली असतानाही, विषाणूचा धोका कायम होता. तपासणीत आढळून आले की या बाळांनी IPV लस घेतली नव्हती.

पालकांनी लक्षात ठेवावं यासाठी 5 महत्त्वाचे मुद्दे:

1. IPV ही सुरक्षित, प्रभावी आणि गरजेची लस आहे.
2. IPV घेतल्याशिवाय OPV अपुरी आहे.
3. समाजात herd immunity तयार होण्यासाठी सर्वांनी लस घेणं अत्यावश्यक आहे.
4. IPV लस मोफत उपलब्ध असून सरकारी केंद्रात ती वेळेवर द्या.
5. इंटरनेटवरील अफवांवर विश्वास न ठेवता डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.

लस घेण्याचं योग्य वेळापत्रक

IPV schedule हा Government of India च्या Universal Immunization Programme अंतर्गत मान्य आहे.

पालक म्हणून आपली जबाबदारी

बाळाचं आरोग्य, सुरक्षा आणि भविष्य हे तुमच्याच निर्णयावर अवलंबून आहे. काही वेळेची गैरसोय, भीती किंवा गैरसमजमुळे IPV लस चुकवू नका.

“लस म्हणजे संरक्षण. आज घेतली की उद्याचं आयुष्य सुरक्षित.”

तुमचं बाळ IPV लसपासून वंचित आहे का?
आजच जवळच्या आरोग्य केंद्रात भेट द्या आणि लस द्या.

निष्कर्ष: ‘चूक करू नका – लस घ्या, सुरक्षित रहा’

IPV ही कोणतीही पर्यायी गोष्ट नाही, तर बाळाचं भविष्य सुरक्षित ठेवणारी पायरी आहे. हजारो पालक अनावधानाने ही लस टाळतात आणि भविष्यातील धोके वाढवतात. माहिती घेऊन योग्य निर्णय घेणं हीच जबाबदारी आहे.