बहुतांश बँका आणि NBFC संस्था जेव्हा शिक्षण कर्ज (Education Loan) देतात, तेव्हा Co-applicant (सह-अर्जदार) अनिवार्य असतो.
म्हणजेच, एकट्याने अर्ज करायचा असल्यास – ते शक्य असलं तरी कठीण असू शकतं.
पण आता प्रश्न आहे – जर Co-applicant नसल्यास Loan मिळू शकतो का?
होय, काही बँका किंवा योजना यामध्ये अपवाद ठेवतात.
Co-applicant म्हणजे कोण?
Co-applicant म्हणजे तुमचे पालक, भाऊ–बहिण, पत्नी, पती, किंवा कधी कधी जवळचे नातेवाईक – जे तुमच्या कर्जाची guarantee देतात.
त्यांची आर्थिक पात्रता, उत्पन्न, आणि क्रेडिट स्कोअर पाहूनच बँक निर्णय घेते.
भारतात शिक्षण कर्जासाठी Co-applicant का आवश्यक असतो?
- विद्यार्थी शिक्षण घेत असल्यामुळे त्याचे स्वतःचे उत्पन्न नसते
- बँकेला हमी पाहिजे असते की कर्ज फेडलं जाईल
- म्हणून Co-applicant ची भूमिका economic backup म्हणून पाहिली जाते
Co-applicant नसल्यास Loan कधी मिळू शकतो?
1. Scholarship किंवा Fellowship असल्यास
जर तुम्ही Scholarship मिळवलेली असेल, विशेषतः सरकारी किंवा विद्यापीठातून, तर कधी कधी बँका Co-applicant शिवाय कर्ज मंजूर करतात.
उदाहरण: DAAD Germany, Chevening UK, Fulbright USA यांसारख्या शिष्यवृत्तींना काही बँका collateral-free आणि co-applicant-free loan मंजूर करतात.
2. Collateral असेल (जमीन, घर, एफडी)
जर तुमच्याकडे कोणी Co-applicant नसेल पण तुम्ही Collateral (सावधगिरी ठेव) देऊ शकत असाल, तर बँका विचार करतात.
त्यामध्ये:
- घर
- प्लॉट
- बँक एफडी
- LIC Policy, इ.
जर याचा बाजारमूल्य जास्त असेल, तर Co-applicant नसेल तरी loan मिळू शकतो.
3. काही खास बँक योजना
काही NBFCs (जसे की Avanse, InCred, Prodigy Finance) आणि सरकारी योजनांत Co-applicant नसतानाही शिक्षण कर्ज दिलं जातं, पण त्या योजना:
- Foreign education साठी असतात
- Interest rate थोडं जास्त असतं
- Loan processing fees आणि insurance भरावा लागतो
4. Income Proof दाखवणं शक्य असेल तर
काही ठिकाणी विद्यार्थ्यांना part-time काम करून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर आधारित सुद्धा loan मंजूर केला जातो – पण हे फारच अपवादात्मक असतं, विशेषतः MBA किंवा Masters साठी.
MAHADBT Scholarship Benefits -महाराष्ट्रातील मराठा विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती 2025 – संपूर्ण माहिती आणि मार्गदर्शन
कोणत्या बँका कधी कधी Co-applicant शिवाय Loan देतात?
| बँक / NBFC | Co-applicant शिवाय शक्यता | अटी |
|---|---|---|
| SBI Global Ed-Vantage | नाही | Co-applicant अनिवार्य |
| Prodigy Finance | हो | फक्त विदेश शिक्षणासाठी |
| InCred / Avanse | कधी कधी | Collateral किंवा course वर आधारित |
| HDFC Credila | नाही | पालक Co-applicant लागतो |
| Canara Bank / Bank of Baroda | नाही | Co-applicant गरजेचा |
1. माझ्याकडे कुठलीही मालमत्ता नाही. तरी एज्युकेशन लोन मिळेल का?
होय. सध्या अनेक बँका आणि NBFC संस्था अशा विद्यार्थ्यांना लोन देतात ज्यांच्याकडे गॅरंटी (collateral) नाही. जसे SBI, ICICI, Axis, HDFC Credila, Avanse वगैरे. त्यासाठी तुमचं अॅडमिशन चांगल्या कोर्स/युनिव्हर्सिटीत झालेलं असावं आणि तुमच्या पालकांची उत्पन्न स्थिती बरी असावी
2. ₹30 लाख लोन collateral शिवाय मिळू शकतं का?
हो. ICICI, Axis Bank, HDFC Credila, Avanse या संस्था ₹20–50 लाखांपर्यंत लोन गॅरंटीशिवाय देतात. पण हे लोन मिळवण्यासाठी तुमचं academic profile आणि co-applicant चा income proof मजबूत असणं गरजेचं आहे. काही संस्था फक्त टॉप युनिव्हर्सिटीजसाठीच इतकं लोन approve करतात.
3. Eligibility साठी काय लागेल?
विद्यार्थ्याने 10वी, 12वी आणि पदवीच्या परीक्षेत कमीत कमी 50–60% गुण मिळवलेले असावेत. त्याचबरोबर प्रवेश मिळाल्याचं युनिव्हर्सिटीचं ऑफर लेटर, co-applicant चं income proof (salary slip, ITR), PAN, Aadhaar वगैरे आवश्यक असतात. CIBIL score चांगला असेल तर लोन मिळण्याची शक्यता जास्त असते.
4. व्याजदर (interest rate) आणि परतफेडीचे नियम कसे असतात?
सरकारी बँकांमध्ये व्याजदर कमी (साधारणतः 8.5% ते 10%) असतो. खासगी बँका आणि NBFC मध्ये व्याजदर 11% ते 15% पर्यंत जाऊ शकतो. परतफेडीचा कालावधी 10 ते 15 वर्षांचा असतो. कोर्स पूर्ण होईपर्यंत आणि नोकरी लागेपर्यंत EMI भरायची गरज नसते – म्हणजे grace period दिला जातो.
5. गॅरंटीशिवाय एज्युकेशन लोन मिळतंय खरंच… पण कोणत्या बँका खरंच approve करतात?
हो! काही बँका नावापुरता नाही, तर खरंच गॅरंटीशिवाय (Collateral-free) शिक्षणासाठी मोठं लोन approve करतात.उदाहरण द्यायचं झालं तर –SBI, PNB, Bank of Baroda या सरकारी बँका ₹7.5 लाखांपर्यंत गॅरंटीशिवाय कर्ज देतात.जर तुमचं admission Top Premier Institutes मध्ये असेल, तर SBI ₹50 लाखांपर्यंतही लोन देऊ शकते – तेही कुठलीही मालमत्ता गहाण न ठेवता!Private Banks (ICICI, Axis, Kotak, IDFC First) आणि NBFCs (Avanse, HDFC Credila) ₹20 लाख ते ₹1 कोटीपर्यंत collateral-free कर्ज approve करतात – अर्थात, प्रोफाइल स्ट्रॉंग असणं गरजेचं.
6. माझ्याकडे प्रॉपर्टी नाही आणि घरात पहिलाच शिकणारा आहे – तरीही लोन मिळेल का?
हो! हीच तर या स्कीमची खरी ताकद आहे.तुमच्याकडे प्रॉपर्टी नसली तरीही जर तुमच्या academic marks चांगले असतील (50%+), entrance टेस्ट क्लिअर असेल आणि पालकांची income regular असेल, तर लोन मिळण्याची शक्यता 80% पेक्षा जास्त आहे.Co-applicant (आई-वडील) ची income proof, PAN, आणि CIBIL score बघितला जातो. पण आजकाल बहुतांश NBFCs आणि खासगी बँका ‘collateral-free’ applications प्राधान्याने consider करतात – विशेषतः higher studies abroad किंवा reputed Indian courses साठी.
निष्कर्ष
Co-applicant नसल्यास शिक्षण कर्ज मिळणं अवघड असलं, तरी अशक्य नाही.
जर तुमच्याकडे Scholarship, Collateral, किंवा NBFC चा पर्याय असेल, तर Loan मिळवता येतो.
सरकारी योजना किंवा बँकिंग अटी नेहमी अपडेट होत असतात, त्यामुळे तुमचं प्रोफाईल बघून निर्णय घ्या आणि बँकेशी थेट चर्चा करा.
मी तुषार भगत, मागील 3 वर्षांपासून महाराष्ट्रातील विविध शासकीय योजना, लाभ व माहिती लोकांपर्यंत पोहोचवण्याचे काम करतोय. yojanawadi.com या वेबसाईटवर तुम्हाला सर्व योजना एका ठिकाणी, अगदी सोप्या भाषेत समजून घेता येतील — कारण तुमचा हक्काचा लाभ मिळवायला माहिती असणं गरजेचं आहे!